DNS Nedir ?

Makale Dizini


4 IP’den İsim Çözümlemesi

Bölüm 3’te isimden adres çözümlemesi incelenmiştir. Şu ana kadar anlatılan yapı tüm sistemin isimden adres çözümü için tasarlandığı izlenimini vermektedir.  Ancak pratik ihtiyaçlar, IP adresinden isim çözümünü de gerekli kılmaktadır.

Böyle bir sorgunun şu ana kadar incelenen yapı üzerinde nasıl çalışabileceğine bakalım. İsimlerin indesklenmesine göre oluşturulmuş hiyerarşik bir sistem görülmektedir. Ancak IP adreslerin bu yapı üzerinde herhangi bir hiyerarşik yapısı bulunmamaktadır. Örneğin ‘www.ulak.net.tr’ adresi 193.140.83.9 IP numarası ile adreslenmişken ‘truva.ulakbim.gov.tr’ adresi 193.140.83.13 IP numarası ile adreslenmiş olabilir. Bu da 193.140.83. ile başlayan IP’lerin teorik olarak tüm alan adı uzayına yayılmış olabileceğini gösterir.

Görüldüğü gibi mevcut yapıda bir IP adresinin isim karşılığını bulmak için veritabanının tümünün taranması gerekmektedir. Bu ise indeksi olmayan dağınık durumdaki milyonlarca kaydın taranması anlamına gelir ki imkansıza yakın bir uğraştır. Bu sorunun çözülebilmesi için IP adreslerine için de hiyerarşik bir yapının kurulması gerektiği görülmektedir.

Bu yapıya geçmeden önce IP adreslemenin özelliklerinin hatırlanması yararlı olacaktır.  IP adresleri ilk oktetten son oktete (soldan sağa doğru) en genelden en özele doğru sıralanırlar. Örneğin ‘193.140’ hem ‘193.140.83.13’ü hem de ‘193.140.83.9’u içine alır.

Alan adları ise buna ters olarak sağdan sola doğru en genelden en özele doğru sıralanırlar. Örneğin ‘.tr’ hem ulak.net.tr’yi hem de ‘metu.edu.tr’yi içine alır.

İki gösterim de genelden özele sıralanabildiğine göre mevcut hiyerarşik yapılandırmaya IP numaraları için bir üst seviye alan adı eklenmesi mümkündür. Bu alan adı ‘in-addr.arpa’ şeklinde ifade edilir. Bu üst seviye alan adı 1’dan 255’e kadar çeşitli alt alanlara bölünür. Bu bölümlemeye 4 okteti tamamlayacak şekilde devam edilebilir. Bu durumda ortaya çıkan yapı şekil 5’te gösterilmiştir.

Şekil 5

Üst seviye alan adları arasına ‘arpa’ adında bir alan adı eklenmiştir. Bu alan adının altında ‘in.addr’ şeklinde bir alan daha tanımlanmıştır. Bu alan adının altında IP numarasının ilk okteti alan adı olarak eklenmiş, bunu sırayla IP numarasının ikinci,üçüncü ve dördüncü oktetleri izlemiştir.

Görüldüğü gibi artık 193.140.83.13 ve 193.140.83.9 IP numaralarının isim karşılıklarını bulmak son derce kolaylaşmıştır. İncelenen isim sorgusuna benzer bir şekilde IP-isim sorguları da bu yapının yardımyıla yapılabilmektedir. Ancak dikkat edilmesi gereken önemli birkaç nokta bulunmaktadır.

Normal alan adı isimlendirme sisteminde isimler ağacın en altından en üstüne doğru okunulur.  Bu durumda IP numaraları bilinenin aksine özelden genele doğru okunacaklardır. Örneğin 193.140.83.13 IP numarasının DNS ağacı üzerinde okunuşu 13.83.140.193.in-addr.arpa şeklinde olacaktır.

Dikkat edilmesi gereken diğer bir nokta ise isimden IP’ye yapılan tanımlama ile IP’den isime yapılan tanımlama arasında herhangi bir bağlantı bulunmayışıdır. Örneğin ‘www.ulak.net.tr’ adresi DNS üzerinde 193.140.83.9 olarak tanımlıyken, ‘193.140.83.9’ IP adresinin ismi ‘efe.ulakbim.gov.tr’ şeklinde tanımlı olabilir.

5 DNS Cache

DNS çözümlemesinde anlatıldığı şekilde isim çözümleme işlemi ardışıl olarak alan adı sunucularının sorgulanmasını gerektirir. Bu işlem oldukça vakit alıcı bir işlem olabilir ve karşılıklı olarak sistemler üzerinde yük oluşturduğu gibi hatlar üzerinde yüksek miktarda bant genişliği harcayabilir.

Bunun engellenmesi ve sorgunun mümkün olan en kısa sürede sonuçlandırılabilmesi için alan adı sunuculara cache özelliği eklenmiştir. Bu sayede bir alan adı sunucu daha önce sorguladığı alan adlarını kendi belleğinde tutarak yeni sorgularda diğer alan adı sunucularını sorgulamadan doğrudan cevap verebilir. Bu yukarıda anlatılan olumsuzlukları belli bir derecede önleyecektir. Ancak burada önemli bir nokta gözden kaçırılmamalıdır.

Sorgulanan alan adında son sorgulamadan sonra  değişiklik yapılmış olabilir. Bu durumda bellekte tutulan bilgi güncelliğini yitirmiştir ve istemciye hatalı bilgi geri döndürülecektir.

Bu ancak belli bir noktaya kadar kabul edilebilir bir durumdur. Alan adı tanımları normalde çok sık değiştirilen tanımlamalar değillerdir. Nadiren değitirildiklerinde de değişikliğin aktive olması için bir gün gibi bir süre çoğu zaman yeterlidir. Şu halde bellekte tutulan bilgilerin bir süre sonra güncelliğini yitirdiği kabul edilmelidir. Bunu belirleyen değere daha önceki konularda da değinildiği gibi TTL (Time To Live, Yaşam Süresi) denilmektedir ve her alan adının tanımlanmasında bu alan adı için geçerli TTL değeri belirtilir. Bu alan adından sorgulanan bilgiler bellekte TTL süresince tutulduktan sonra güncelliğini yitirdiği kabul edilir. TTL’in nasıl tanımlandığı daha sonra incelenecektir.